25.01.2024

Sendikamızın Araştırma Dairesi bünyesinde yılda iki kez yayımlanan hakemli dergimiz Emek Araştırma’nın 2023 Aralık sayısı "100. Yılında Cumhuriyet ve İşçi Sınıfı" teması ile çıktı. Emek eksenli çalışmalara yer veren dergimizin Aralık sayısında yedi makale, bir kitap bölümü ve bir forum yazısı bulunuyor.

Çıkış noktası Cumhuriyetin 100. yılında Cumhuriyet ve İşçi Sınıfı üzerine düşünmek ve yarını bu doğrultuda kurmaya duyulan ihtiyaçla şekillenen yeni sayıda hem bu konuda hem de dosya dışı son derece kapsamlı ve derinlikli makaleler yer alıyor. Cumhuriyetin 100. yılına bir ‘selamlama’ olarak arşiv niteliği de taşıyan dergi, editörünün de aşağıda belirttiği gibi işçi sınıfı siyasetinin yükselmesiyle Cumhuriyetin geleceğini şekillendirecek ve hak temelli bir inşayı güçlendirecek yol ve yöntem üzerine düşünmeyi ve bu yolda derinleşmeyi amaçlamaktadır:

“Bugün Cumhuriyetin kurucu felsefesini yeniden inşa etmek ancak emekçi sınıfların toplumsal ilişkilerdeki etkisinin artması ile mümkün olacaktır. İşçi sınıfı siyasetinin yükselmesi, siyasetin sosyal yurttaşlık ve hak söylemi temelinde şekillenmesine izin verir. Diğer bir deyişle, bugün sosyal devletin yok olduğu ve otoriterleşmenin derinleştiği bir ortamda emekçilerin dili, derdi ve çözümü Cumhuriyetin geleceğini belirleyecektir. Bu nedenle işçi sınıfı siyasetini yükseltme çabaları hayatidir. 100. yılında Cumhuriyeti selamlamak, Cumhuriyetin sınıfsal sarkacında laik, halkçı, kamucu ve antiemperyalist programları yeniden talep ve inşa etmekle mümkündür”.

Emek Araştırma’nın yeni sayısındaki makalelerin başlıkları ve kısa içerikleri şöyledir:

İlk makalemiz,  “Birinci Cumhuriyetin Tasfiyesinde Türkiye Sermaye Sınıfının Çıkarı ve Rolü” başlığını taşıyor. Nevzat Evrim Önal, tarafından kaleme alınan makalede Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş felsefe ve değerlerinin 100 yıl içinde geçirdiği dönüşüm inceleniyor. Cumhuriyetin kurucu değerlerinin tasfiyesinde sermaye sınıfının çıkarının ve rolünün altı çiziliyor.

“Yüzüncü Yılında Cumhuriyet’in Grev Rejimlerinin Hukuksal Tasnifi: Grev Özgürlüğü, Grev Yasağı, Grev Hakkı” başlıklı ikinci makalede Feyza Turgay, Cumhuriyet tarihi boyunca grevi inceliyor. Makale, üç farklı grev rejiminin Cumhuriyet tarihi boyunca hangi dönemlere denk düştüğünü yasal düzenlemeler ışığında ele alıyor. Makalede Türkiye’de endüstri ilişkileri alanında greve ilişkin farklı yaklaşımlar ve farklı grev rejimleri hukuksal olarak tasnif ediliyor ve dönemin koşulları ile bağlantılı olarak değerlendiriliyor.

Dosya teması dahilinde Muharrem Kılıç tarafından kaleme alınan bir diğer makale “Cumhuriyet’in 100. Yılında Türkiye İşçi Sınıfı Hareketi” ise işçi sınıfının tarihini, “bu noktaya nereden ve nasıl geldiğimizi açıklayacak kapsamda bir tarihi özetle” ve bütün bu süreci DİSK’in kuruluşu, 12 Eylül, 15-16 Haziran Direnişi, 1 Mayıs kutlamaları ve Yalınayaklar Direnişi gibi işçi sınıfı ve tarihi için pek çok önemli durağa uğrayarak geniş bir yelpazade günümüze ve güncel olana kadar getiriyor.

 “1980’lerden Günümüze: Neoliberal Politikalar Altında Türkiye’nin En Büyük 500 Sanayi Kuruluşunda İstihdam, Verimlilik ve Bölüşümün Seyri” başlığını taşıyan makalede Osman Berke Duvan, neoliberal ekonomi politikalarının hakim olduğu 1980’lerden günümüze Türkiye’de büyük sanayi kuruluşlarındaki dönüşümün genel hatlarını istihdam, verimlilik ve bölüşüm perspektifinden inceliyor.

“Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Çerçevesinde Türkiye’de Meslek Sendikacılığının Uygulanabilirliği Tartışması” adlı makalede Emre Ertan ve Naim Göktaş, 2012 yılı itibariyle kurulması önünde engel kalmayan ve ülkemizde son dönemde sayısının arttığı gözlemlenen meslek sendikalarının önündeki yasal engelleri mercek altına alıyor.

Sosyal ve Fiziksel Çevre Bağlamında Çocuk Yoksulluğu başlıklı makalesinde Davuthan Günaydın çocuk yoksulluğunu sosyal ve fiziksel çevre içinde inceliyor. Yazar, yoksul mahallerde yetişen çocukların eğitim, sosyal sermaye ve sağlık koşulları hususlarında varsıl mahalle çocuklarından geride kalmalarına dahası yetişkin birey olduklarında yoksul kalmalarına ve yoksulluğun nesiller arası aktarımına neden olduğunun altını çiziyor.

“Kapitalist Toplumsal Dönüşüm Sürecinde Hukukun Üç Hali” başlıklı çalışmasında Hamdi Gökçe Zabunoğlu, hukukun üç biçimini değerlendiriyor. Yazar, her üç biçimin de hukuk sisteminin işleyişinde her zaman mevcut olduğunu belirtiyor. Çalışma, farklı sosyal ve tarihsel dönemlerde biri diğerlerine göre daha ön plana çıksa da birinin anlaşılabilmesinin aslında hepsinin anlaşılmasına bağlı olduğunun altını çiziyor.

Bu sayının son makalesi “Arabuluculuk Ulusal Yargıya Karşı: Biçimden Öze, Haktan Piyasa Despotizmine” başlığını taşıyor. Koşun Özgür Özbey tarafından kaleme alınan makalede arabuluculuğun bir hukuk teknolojisi olarak yargı sistemi karşısındaki konumu toplumsal arka planıyla inceleniyor. Yazar, arabuluculuk anlaşmasının sözleşme ve ilamın tüm güçlü özelliklerini alan, güçsüz taraflarını dışlayan biçimi ile tüm sürecin sıhhatini garanti altına aldığını vurguluyor.

Dergide son olarak yer alan kitap tanıtımı ise Cumhuriyet ve İşçi Sınıfı teması için oldukça değerli bir katkıyı içeriyor: Murat Özveri’nin Aralık 2023’te yayınlanan Bireysel İş İlişkileri Açısından Türkiye İşçi Hukuku - Tarih Öğreti Uygulama Eleştiri adlı kitabı. Kitabı, “Türkiye İşçi Hukuku: Trabzon’unu Kaybetmemek İçin!” adlı yazısıyla Aziz Çelik tanıtıyor.

Emek Araştırma Dergisi Aralık 2023/2 sayısının tamamına ulaşmak için tıklayınız.