Yaşlılık Sigortası-Emeklilik
03/09/2019
Yaşlılık sigortasının (emekliliğin) amacı,belirli bir yaşa gelmesi nedeniyle çalışmagücü azalan işçinin iş hayatından çekilerek çalışmadan yaşamını sürdürme ve dinlenme olanağı sağlamaktır. Uzun vadeli sigorta kollarındandır.
Yaşlılık sigortasından işçiye sağlanan haklar, yaşlılık aylığı bağlanması ve toptan ödeme yapılmasıdır. Toptan ödeme yapılmasında aylık bağlanma koşullarını yerine getiremeyenler için sigortalı oldukları işten ayrılmaları durumunda isterlerse ödemiş oldukları malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerini toptan ödeme olarak geri alabilirler.
Yaşlılık aylığı bağlanmasında 5510 sayılı kanundan önceki ve 5510 sayılı kanun dönemi vardır. Yaşlılık aylığı hesaplanmasında 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndan önceki dönem için, ilk defa 8.9.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar, 8.9.1999 – 30.4.2008 arası sigortalı olanlar ve 30.4.2008 sonrası sigortalı olanlar için ayrı ayrı prim ve yaş düzenlemeleri yapıldığına dikkat edilmelidir.
Son düzenleme ile 30.4.2008 sonrası ilk defa sigortalı olanlar için, 5510 sayılı kanuna göre, 2037'e kadar emekli olmak için yaş sınırı kadınlarda 58, erkeklerde 60 olarak belirlenmiştir. 2037 'den sonra her yıl kademeli olarak arttırılarak 2048'den sonra kadın ve erkek için emekli olma yaşı 65 olarak sabitlenmiştir. İşçilerin emekli olması için doldurması gereken prim ödeme gün sayısı 7200’dür. Prim ödeme gün sayılarını dolduran işçiler için, prim ödeme gün sayılarının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş şartları uygulanacaktır.
5510 sayılı yasada yaşlılık aylığı bağlanmasında bazı düzenlemeler yapılmıştır, kadın için 58, erkek için 60 yaş ile 2036 yılından sonra kademeli yaş durumları için 65 yaşını geçememek üzere 3 yıl eklenmesi durumunda, 5400 prim ödeme gün sayısı üzerinden de yaşlılık veya emekli aylığı bağlanabilecektir. Ancak, bu durumda 5400 prim ödeme gün sayısının, 30/4/2008 ila 31/12/2008 tarihleri arasında işe girenleri içim prim ödeme gün sayısı 4600 ve 5400 günü geçmemek üzere, daha sonraki yıllarda işe girenler için her yıl 100’er gün eklenmek suretiyle kademeli olarak uygulanması öngörülmüştür.
Sigortalı ve kamu görevlisi olarak çalışmaya başlamadan önce malul sayılmayı gerektirecek hastalık veya özrü bulunup, malullük aylığından yararlanamayan işçiler için;
15 yıl sigortalılık süresi ve 3960 gün prim ödeme gün sayısı bulunanlara da aylık bağlanacaktır. Ancak, 3960 prim ödeme gün sayısı hemen uygulanmayacak, 30/4/2008 ile 31/12/2008 tarihleri arasında çalışmaya başlayanlar için bu süre 3700 ve daha sonra her yıl için 100 gün artırılarak uygulanacaktır.
Çalışma gücü kayıp oranı % 60’ın altında olup, malullük sigortasından yararlanamayan işçiler için;
Çalışma kayıp gücü oranı% 50 ile % 59 arasında olanlar için 16 yıl sigortalılık süresi ve 4320 gün prim ödeme gün sayısı; çalışma gücü kayıp oranı % 40 ile % 49 arasında olanlar için de 18 yıl sigortalılık süresi ve 4680 gün prim ödeme gün sayısı şartlarını yerine getirenlere aylık bağlanabilecektir. Ancak, bu şartlar hemen geçerli olmayacak, Kanunun yürürlüğe girdiği yıldan başlanarak daha düşük prim ödeme gün sayılarından başlamak üzere kademeli olarak bu prim ödeme gün sayıları aranacaktır.
Erken yaşlanmanın tespiti durumunda,55 yaşını dolduran ve en az 5400 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olan işçilere yaşlılık sigortasından aylık bağlanabilecektir.
Başkasının bakımına muhtaç malul çocuğu bulunan kadın işçiler için, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonraki prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, toplam prim ödeme gün sayısına eklenecek ve eklenen süre kadar da yaş durumlarından indirim yapılacaktır.
Torba yasa ise madenciler için 1 Ekim 2008 tarihinden sonra sigortalı olanlarda yaş sınırı 55'ten 50'ye çekilmiştir.
