2.07.2024

Milyonlarca işçiyi emekliyi ilgilendiren 6 aylık enflasyon rakamlarının açıklanacağı 3 Temmuz 2024 tarihi öncesinde DİSK-AR tarafından hazırlanan “Asgari Ücret ve Vergi Raporu” 1 Temmuz 2024 Pazartesi günü saat 12.30’da DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ve DİSK Yönetim Kurulu üyelerinin katılımıyla düzenlenen basın toplantısında kamuoyuna açıklandı.

Raporun içeriğiyle ilgili bir konuşma yapan DİSK Genel Başkanı Çerkezoğlu şunları söyledi.

2021 yılı son çeyreğinde başlayan döviz krizi ve artan fiyatlar emeğiyle geçinenlerin alım gücünde ciddi kayıplara yol açtı. Bu dönemde tartışmalı TÜİK rakamlarıyla bile resmi yıllık enflasyon oranı yüzde 80’leri, gıda enflasyonu yüzde 100’ü aştı. İşçiler, emekçiler, emekliler, dar gelirliler ise enflasyonu çok daha şiddetli hissetti. Yüksek enflasyon tüm ücretli çalışanların ve emeklilerin gelirlerini hızla eritti ve eritmeye de devam ediyor. Ülkeyi yönetenler ise bizlerin gelirlerindeki büyük gerilemeyi adeta politikalarının başarılı bir çıktısı olarak görüyorlar. Tam da bu anlayış çerçevesinde Aralık 2023’te belirlenmiş olan ve açlık sınırının dahi altında kalan asgari ücretin artırılmayacağını söylüyorlar.

Ülkemizde sendikalaşma önündeki engeller ve toplu iş sözleşmesi kapsamının sınırlılığı Türkiye’yi bir asgari ücretliler toplumu haline getirdi. Bildiğiniz gibi Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) tarafından hazırlanan Küresel Haklar Endeksi’nin 2024 raporu da geçtiğimiz günlerde yayımlandı ve Türkiye maalesef 2016’dan beri dünyada işçi hakları açısından en kötü 10 ülke arasındaki yerini koruyor.

Bilindiği gibi bizler yüksek enflasyon altında ücretlerin yılda dört kez artırılmasını savunuyor; işçileri, emekçileri, emeklileri yoksullaştıran tercihlerin; ücretleri baskılamaya dönük politikaların terk edilmesi istiyoruz. Yani “gelirde adalet” istiyoruz.

Asgari ücreti artırmayan hükümet, işçilerin üzerindeki vergi yükünü düşürecek düzenlemeleri de hayata geçirmiyor. Gündemdeki vergi paketinde ücretlilerin vergi yükünü hafifletecek herhangi bir düzenleme bulunmadığı gibi çalışanları olumsuz etkileyecek çeşitli harçlar ve vergiler de bulunuyor. Vergilerin önemli bir işlevi olan gelirin yeniden bölüşümü ve gelir adaleti sağlamak görmezden geliniyor. Hükümet vergiyi “tabana” yaymaya devam ediyor.

Sermayeden, zenginlerden, büyük servet sahiplerinden vergi alınmıyor.

DİSK-AR tarafından hazırlanan bu raporda asgari ücretin artırılması talebi ve işçilerin artan vergi ve kesinti yükü çeşitli boyutlarıyla ortaya konuyor. DİSK’in asgari ücret ve vergide adalet konusundaki taleplerinin de yer aldığı raporun gelirde ve vergide adalet mücadelesi için yararlı olmasını diliyoruz.

Raporun özetle içeriği şöyledir:

• Asgari ücret, daha Nisan 2024’te açlık sınırının altına geriledi: 2023 ve 2024 yıllarında asgari ücretin açlık sınırını geçtiği ay sayısı sadece 4’tür.
• 2024 yılında asgari ücret artışı yapılmazsa 2024 sonunda açlık sınırının 4-5 bin TL altında kalabilir.
• Asgari ücret altın fiyatları karşısında eriyor: Asgari ücretli 2016’ya göre 7, 2003’e göre 13 ve 2005’e göre 19 Cumhuriyet altınını kaybetti.
• 1970’lerde kişi başına GSYH’nin yüzde 80,6’sı düzeyinde olan asgari ücret, 2023’te kişi başına GSYH’nin yüzde 50,7’sine geriledi.
• Türkiye Avrupa’nın en düşük asgari ücretli ülkeleri arasındadır: 2014’te Avrupa’da Türkiye’den düşük asgari ücretli 12 ülke varken, 2024 yılı başında sadece 5 ülke vardır.
• DİSK-AR’a göre işçilerin yaklaşık yüzde 50’si asgari ücretin altında ve civarında (+/- yüzde 20) ücret alıyor.
• Merkez Bankası raporlarına göre sanayide çalışanların yüzde 50’si asgari ücret civarında bir ücretle çalışıyor.
• Türkiye’de TİS kapsamı yaklaşık yüzde 10 ve asgari ücret kapsamı yüzde 50 civarındayken AB’de ortalama TİS kapsamı yüzde 60, asgari ücret kapsamı yüzde 4’tür.
• Asgari ücret kapsamının düşürülmesi için toplu pazarlık kapsamı genişletilmeli, sendikal hakların kullanımının önündeki engeller kaldırılmalıdır.

DİSK’İN ASGARİ ÜCRET TALEPLERİ

• Asgari ücret değil, toplu iş sözleşmesi kapsamı genişletilmelidir.
• Toplu iş sözleşmesi kapsamın yaygınlaşması için sendikalaşmanın önündeki engeller kaldırılmalı, 6356 sayılı Yasa’da yer alan teşmil mekanizması işletilmelidir.
• Asgari ücret yüksek enflasyon dönemlerinde yılda 4 kez belirlenmelidir.
• Asgari ücret tespitinde asgari ücretin ortalama ücret haline geldiği dikkate alınmalıdır.
• Asgari ücret artışında resmi enflasyon oranları değil, kişi başına
• GSYH artışı esas alınmalıdır.
• Asgari ücret belirlenirken geçim şartları (açlık ve yoksulluk sınırı) göz önüne alınmalıdır.
• Asgari ücret uluslararası standartlara uygun saptanmalı, işçinin kendisi ve aile birlikte hesaba katılmalıdır.
• En düşük emekli aylığı asgari ücret düzeyine yükseltilmelidir.
• Asgari ücret bütün işçiler ve memurlar için ortak saptanmalıdır.
• 2024 asgari ücreti derhal güncellenmelidir.

---

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız. (pdf)