EMAR: KADIN EMEĞİ RAPORU
07/03/2023
KADIN EMEĞİ RAPORU-2023
2023 8 Mart’ına kadınlar olarak büyük acı ve kayıplarla giriyoruz. Emeğimizin, bedenimizin, kimliğimizin, sesimizin yok sayılmasına dönük saldırılara karşı her gün ve her alanda mücadele ederken 6 Şubat 2023’te yaşanan deprem felaketi ile 11 ilimizde 46 bine yakın insanımızı kaybettik, birçok yurttaş yaralandı. Sendikamızın Hatay Şubesinde de uzun yıllardır sendikal mücadeleye güç veren kadın yoldaşımız Fatma Dadük’ü kaybettik… Fatma Dadük ve depremde kaybettiğimiz onbinlerce yurttaşı saygıyla anıyoruz…
Dünyada ve ülkemizde kadın emeğinin durumunu güncel veriler ışığında her yıl düzenli olarak yayımladığımız “Kadın Emeği Raporu” muzda bu yıl, depremden etkilenen illerde kadınların çalışma hayatındaki durumu öncelikli olarak incelenmiştir. Daha sonraki bölümlerde Türkiye’de kadın istihdamının durumu, OECD ve AB ülkeleri ile karşılaştırmalı olarak araştırılarak kadınların istihdam, işsizlik, işgücüne katılamama nedenleri, sendikalaşma düzeyleri, gelirleri ve yoksulluk düzeyleri ayrıntılı olarak analiz edilmiştir.
Araştırmamızda öne çıkan sonuçlar şöyledir:
- Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Şanlıurfa, Diyarbakır İllerinde Kadın İstihdamı Oldukça Düşükken, Deprem Felaketi İle Birlikte Daha Da Kötüleşecektir!
Deprem öncesi dönemde Gaziantep, Adıyaman, Kilis, Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerinde kadınların işgücüne ve istihdama katılımı oranları düşüktür. Bölgede işgücünün yüzde 73’ü (2 milyon 292 bin) erkeklerden, yüzde 26,7’si (837 bin) kadınlardan oluşmaktadır. Toplam istihdamın; yüzde 74’ü olan 1 milyon 987 bini erkeklerden; yüzde 25,6’sı olan 695 bini ise kadınlardan oluşmaktadır. Deprem ile birlikte de kadın istihdamının çok ciddi bir şekilde düşeceği görülmektedir.
- Deprem Bölgesinde İstihdam Edilen Kadınların Yarısından Fazlası Kayıt Dışı Çalıştırılıyordu.
Deprem bölgesindeki kadınlar sosyal güvenceden yoksundur. İstihdam edilen kadınların yarısından fazlası kayıt dışı çalıştırılmıştır. İstihdam edilen kadınların yüzde 48’i sosyal güvenlik kurumuna kayıtlı çalıştırılırken, yüzde 52’si kayıt dışı çalıştırılmaktaydı.
- Toplam Kadın İşsizliğinin Yüzde 10’u Deprem Bölgesindeki İllerde Yaşıyor!
Deprem bölgesindeki kadınların işsizlik oranı, ülke genelindeki kadınların işsizlik oranından yüksektir. 2021 yılında ülke genelinde kadın işsizlik oranı yüzde 14,7 iken deprem bölgesinde bu oran 2,1 puan fazla olarak yüzde 16,8’dir. Türkiye’deki toplam kadın işsizliği 2021 yılında 1,5 milyondur. Toplam kadın işsizliğinin yaklaşık yüzde 10’ununu (141 bin kadından fazlası) da deprem bölgesinde yaşayan kadın işsizler oluşturmaktadır.
- Türkiye Genelinde Kadın İstihdamı Halen Erkek İstihdamının Yarısı Kadardır! İstihdamda Cinsiyet Açığı Yüzde 36,4’ü Bulmaktadır!
OECD verilerine göre, Türkiye’de kadın istihdamı yüzde 34,3 iken erkek istihdamı yüzde 70,7’dir. OECD ve AB üye ülkelerin ortalamalarına baktığımızda; kadın-erkek istihdam oranlarının birbirlerine yakın, dolayısıyla da istihdamda cinsiyet açığının daha düşük olduğunu görülmektedir. OECD üye ülke ortalamasında kadın istihdamı yüzde 62,4, cinsiyet açığı yüzde 14,2; AB üye ülke ortalamasında yüzde 65, cinsiyet açığı yüzde 9,9 iken Türkiye’de bu oran ülke ortalamalarının yarısı kadar olup yüzde 34,3’tür. İstihdam da cinsiyet açığı ise yüzde 36,4’dür.
- Son Beş Yılda Kadın İstihdamı Sadece 1,9 Puan Arttı!
Türkiye’de kadın-erkek istihdam oranlarını yıllara göre incelediğimizde, 2018-2022 yılları arasındaki son beş yıllık dönemde kadın istihdamının çok düşük bir puanda artış gösterdiğini görülmektedir. 2018 yılında kadın istihdamı yüzde 29,4 iken 2022 yılının Aralık ayına gelindiğinde 1,9 puan artarak yüzde 31,3’ye yükselmiştir.
- Kadın İşsizliği AB ve OECD Üye Ülkelerin 2 Katından da Fazladır!
Türkiye’de kadınların işsizlik oranları her geçen gün artmaktadır. OECD verilerine göre; Türkiye’de kadınların işsizlik oranı yüzde 12,7 ile AB ve OECD üye ülke ortalamalarının 2 katından fazladır. AB üye ülke ortalamalarında kadın işsizliği yüzde 6,4, OECD üye ülke ortalamasında ise yüzde 6,8’dir.
- Türkiye’de Geniş Tanımlı Kadın İşsiz Sayısı 4 Milyonu Aştı!
Son 5 yıllık döneme ayrıntılı olarak baktığımızda; dar tanımlı kadın işsizlik oranı yüzde 14 civarındayken geniş tanımlı kadın işsizlik oranının arttığını görmekteyiz. 2018 yılında dar tanımlı/resmi kadın işsiz sayısı 1,4 milyon kişi iken 2022 Aralık ayında 1,7 milyon kişiye yükselmiştir. Aynı dönemde ise geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 23,5’ten 6 puan artarak yüzde 29,5’e yükselerek 4 milyon 82 bin kişiyi bulmuştur.
- 12,2 Milyon Kadın Ev İşleri, Ailevi ve Kişisel Nedenlerle Çalışma Hayatına Dâhil Olamıyor.
2022 yılı 4. çeyrek verilerine göre 9 milyon 663 bin kadın ev işleri nedeniyle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirtmişken ev işleri nedeniyle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirten erkek sayısı verisi bulunmamaktadır. Ailevi ve kişisel nedenlerle çalışma hayatına dâhil olamadığını belirten kadın sayısı 2 milyon 286 bin kişi iken bu verilerdeki erkek sayısı kadın sayısının 5’te birine denk gelmektedir ve sadece 466 bin kişidir.
- Kadın İstihdamının Yüzde 32,5’i Kayıt Dışı. 3,3 Milyon Kadın Sosyal Güvenceden Yoksun.
2022 yılı 4. çeyrek verilerine göre 10 milyon 298 bin kadın istihdamının 6 milyon 951 bini (yüzde 67,4’ü) kayıtlı, 3 milyon 347 bini ise (yüzde 32,5’i) kayıt dışı çalıştırılmaktadır. Veriler göstermektedir ki Türkiye’de 3,3 milyon kadın sosyal güvenceden yoksundur.
- Tam Zamanlı Çalışan Kadınların Yüzde 25,6’sı Kayıt Dışı İstihdam Edilirken Yarı Zamanlı Çalışan Kadınlarda Oran Yüzde 68,1 Kayıt Dışı Çalıştırılmaktadır!
2022 yılı 4. çeyrek verilerine göre tam zamanlı çalışan kadın sayısı 8 milyon 642 bin; yarı zamanlı çalışan kadın sayısı ise 1 milyon 656 bin kişidir. Tam zamanlı çalışan kadınların yüzde 74,3’ü kayıtlı, yüzde 25,6’sı ise kayıt dışı çalışırken, yarı zamanlı çalışan kadınların çoğunluğu kayıt dışı çalıştırılmaktadır. Buna göre yarı zamanlı kadınların sadece yüzde 31,8’i kayıtlı iken yüzde 68,1’ine kayıt dışı istihdam edilmektedir.
- Her 10 Kadın İşçiden Yalnızca 1’i Sendikalıdır! Kayıtdışı İstihdamı da Dahil Edildiğinde Kadınlarda Gerçek Sendikalaşma Oranı Yüzde 6,2’dir!
Kadınların sendikalara katılımı düşüktür. 2023 Ocak ayı verilerine göre; Türkiye’de kadınların sendikalaşma oranı yüzde 10,4 iken erkeklerin sendikalaşma oranı yüzde 16,1’dir. Bu veriye, kayıt dışı istihdam dâhil edildiğinde gerçek kadın işçi sendikalaşma oranı sendikalaşma 4,2 puan azalarak yüzde 6,2’ye gerilerken; erkek işçilerde de bu oran 5.1 puan azalarak 11,2 düşmektedir.
- Erkekler, Kadınlardan Yüzde 20 Daha Fazla Kazanıyor.
Türkiye’de de erkeklerin kadınlara göre yüzde 20,84 fazla kazanmaktadır. Çalışma biçimlerine göre incelediğimizde kadın ve erkekler arasındaki fark en fazla yevmiyeli çalışan kadın ve erkeklerdedir. Yevmiyeli çalışan erkekler yevmiyeli çalışan kadınlara göre yüzde 47,39 daha fazla kazanmaktadır. Ücretli maaşlı çalışanlarda ise bu fark yüzde 16’dır. Ücretli çalışan erkekler kadınlara göre yüzde 16 daha fazla kazanmaktadır.
- Yoksulluktan En Fazla Kadınlar Etkileniyor.
Türkiye’de resmi yoksulluk verilerini cinsiyet karşılaştırması yaparak incelediğimizde yoksulluktan en fazla kadınların etkilendiğini görüyoruz. Erkeklerde yoksulluk, 8,5 milyon kişi ile yüzde 20,8; kadınlarda yoksulluk ise 9 milyon kişi ile yüzde 21,8’dir.
Kadın Emeği Raporumuzun Tamamı (pdf)
